Phù Sa Art Foundation hân hạnh giới thiệu triển lãm “Trong Ngọc Trắng Ngà”, lần đầu ra mắt công chúng Đà Nẵng 35 tác phẩm đến từ 14 danh họa đại diện cho thầy và trò Trường Mỹ thuật Đông Dương (1924-1945) nhân cột mốc 100 năm thành lập trường. Triển lãm được mở cửa miễn phí cho công chúng, với toàn bộ các tác phẩm đến từ Quỹ Nghệ thuật Phù Sa Art Foundation, được vận chuyển từ Hà Nội tới Đà Nẵng.

Ông Ace Lê, giám tuyển triển lãm và Giám đốc Sáng lập Lân Tinh Foundation, chia sẻ: “Tính cho đến thời điểm hiện tại, hầu hết các sự kiện mỹ thuật Đông Dương lớn đều diễn ra tại hai đầu cầu Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Với “Trong Ngọc Trắng Ngà”, ban tổ chức hy vọng sẽ đem một làn gió mới tới cho cộng đồng yêu nghệ thuật tại Đà Nẵng bằng những tác phẩm quý hiếm lần đầu tiên được ra mắt công chúng. Từ Nguyễn Nam Sơn và Lê Phổ đến Nguyễn Tường Lân và Trần Văn Cẩn, 14 danh họa được lựa chọn để đại diện cho tập thể Trường Mỹ thuật Đông Dương, với kỹ thuật sáng tác hàn lâm Tây phương kết hợp với chất liệu và đề tài mang đậm hồn cốt Việt. Sự hội ngộ ấy đã kết tinh nên ngôn ngữ giao thoa Á-Âu độc đáo, là điểm khởi nguồn cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam”.

Mạch triển lãm xoay quanh hai tuyến nội dung song song, đó là hình tượng người con gái Việt Nam và hình ảnh miền đất Đông Dương, dưới lăng kính hội họa giao thoa Á- Âu độc đáo.
Một thế kỷ trước khi Trường Mỹ thuật Đông Dương ra đời, Nguyễn Du đã “vẽ” nên bức tranh mỹ nữ khỏa thân đầu tiên và duy nhất của nền văn học cổ điển Việt Nam:

“Buồng the phải buổi thong dong
Thang lan rũ bức trướng hồng tẩm hoa
Rõ ràng trong ngọc trắng ngà
Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên”

Đoạn Trường Tân Thanh (1814-1820)

Giữa phông nền Nho giáo vốn kìm nén cả thể xác và tâm hồn người phụ nữ, câu chữ táo bạo của Nguyễn Du là một hành động tự giải thoát quan trọng trong tự do biểu đạt. Một thế kỷ sau, nhóm nghệ sỹ thầy trò của Trường Mỹ thuật Đông Dương cũng đi tìm cho mình sự tự do biểu đạt ấy trong ngôn ngữ hội hoạ. Lần đầu tiên, họ được nghiêm túc nghiên cứu giải phẫu cơ thể con người qua những bài phác thảo, dessin. Và khi pha trộn kỹ thuật hàn lâm phương Tây với mỹ cảm Đông Phương học, họ đã kiến tạo ra những ngôn ngữ cá nhân độc đáo khi khai thác những chủ đề trước đó còn bị cấm cản. Các tác phẩm tiêu biểu như Tắm tiên (c.1930s) của Lê Phổ hay Gội đầu (1940) của Trần Văn Cẩn có thể được coi như những ứng đáp dũng cảm, tiếp nối tinh thần tự do chủ nghĩa của Nguyễn Du.

Tuyến nội dung thứ hai hé mở cho ta thấy góc nhìn này qua các tác phẩm phong cảnh của những giảng viên ngoại quốc, và so sánh trực tiếp chúng với cách những học trò người Việt của họ tự vẽ phong cảnh bản địa. Cùng là những bức họa ruộng Ba Vì nhìn từ rặng Sơn Tây, nhưng tranh của Joseph Inguimberty, Jean Volang và Trịnh Hữu Ngọc lại có tinh thần và cách tiếp cận hoàn toàn riêng biệt.

Chiếu theo hai mạch nội dung như trên, 35 tác phẩm được sắp xếp thành 5 cụm chính. 4 mảng tường dài giới thiệu các nhóm giảng viên-sinh viên theo những bộ môn giảng dạy chính trong Trường Mỹ thuật Đông Dương: đi từ nhóm dessin (Nguyễn Nam Sơn, Tô Ngọc Vân, Lương Xuân Nhị), nhóm sơn dầu (Joseph Inguimberty, Trịnh Hữu Ngọc), tới nhóm sơn mài (Alix Aymé, Phạm Hậu), và nhóm đa phương tiện gồm khắc gỗ, lụa và sơn dầu (Trần Văn Cẩn, Nguyễn Tường Lân, Tôn Thất Đào, Hoàng Tích Chù). Cụm thứ 5 là ốc đảo ở giữa phòng, giới thiệu nhóm họa sỹ đã di cư sang Pháp, nhưng vẫn thực hành từ xa với lụa, sơn dầu và điêu khắc (Lê Phổ, Vũ Cao Đàm, Jean Volang).

Trong 20 năm hoạt động, mặc dù sử dụng giáo trình hội họa châu Âu, tập thể thầy và trò Trường Mỹ thuật Đông Dương đã cùng mày mò, khám phá những góc nhìn mới bằng việc bản địa hóa chủ đề sáng tác – dù là chân dung hay phong cảnh – và đưa chúng vào những chất liệu truyền thống mang đậm hồn cốt Việt. Sự hội ngộ ấy đã kết tinh nên những viên ngọc văn hóa độc đáo trong dòng chảy mỹ thuật Đông Dương, cũng là điểm khởi nguồn cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Bà Lê Hoàng Nam Phương, Giám đốc Sáng lập Phù Sa Art Foundation, chia sẻ: “Đây là sự kiện chính thức ra mắt Phù Sa Art Foundation, giới thiệu một phần trong bộ sưu tập gia đình tôi. Sau gần hai thập kỷ song hành với nghệ thuật, chúng tôi muốn góp phần tiếp nối và lan tỏa đam mê này với cộng đồng; và thành lập Phù Sa Art Foundation với sứ mệnh sưu tập, lưu trữ, nghiên cứu và trưng bày những tác phẩm có giá trị trong dòng chảy mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Chúng tôi hy vọng triển lãm này sẽ đem đến một góc nhìn mới về giai đoạn văn hóa-nghệ thuật Đông Dương, được kể qua lăng kính của những học giả Việt”.

Với mục tiêu thực hiện một triển lãm đạt chuẩn trưng bày quốc tế, ban tổ chức đã dành ra 3 tháng để chuẩn bị cho các các công tác nghiên cứu, phục chế, hậu kỳ, kho vận với sự đóng góp của những chuyên gia hàng đầu Việt Nam. Những nỗ lực của Phù Sa Art Foundation đại diện cho một thế hệ nhà sưu tập mới với cách làm chuyên nghiệp và thực hành đạt chuẩn bảo tàng quốc tế.

Triển lãm cũng là sự kiện khai mạc cho không gian mở rộng của Nhà hàng Madame Lân. Với mong muốn đem đến những dự án cống hiến cho công chúng trong tương lai, Madame Lân dự kiến sẽ trở thành một điểm đến văn hoá-ẩm thực mới tại trung tâm TP Đà Nẵng, bên bờ sông Hàn.

—

THÔNG TIN BAN TỔ CHỨC

Đơn vị tổ chức triển lãm

Phù Sa Art Foundation là một quỹ nghệ thuật tư nhân được thành lập năm 2023 với mục tiêu gìn giữ và lan tỏa những tác phẩm mỹ thuật Việt Nam, từ Đông Dương đến hậu kháng chiến. Với chặng đường gần hai thập kỷ sưu tập nghệ thuật, đội ngũ Phù Sa Art Foundation mong muốn góp phần củng cố định vị nghệ thuật Việt Nam trong dòng chảy lịch sử mỹ thuật khu vực và quốc tế, đem lại tiếng nói có trọng lượng từ nhà sưu tập và thực hành bản địa.

Giám tuyển triển lãm

Ace Lê là một giám tuyển và nhà nghiên cứu nghệ thuật Việt Nam. Anh là Giám đốc Điều hành đầu tiên của Sotheby’s cho thị trường Việt Nam, và giám tuyển chuỗi triển lãm tiên phong “Hồn Xưa Bến Lạ” và “Mộng Viễn Đông”. Anh cũng là Giám đốc Sáng lập của Lân Tinh Foundation, Tổng Biên tập của Art Republik Việt Nam, thành viên Ban Cố vấn của Kho Dữ liệu Nghệ thuật Đương đại Việt Nam (VCAD) và Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA). Anh nằm trong danh sách Lãnh đạo Nghệ thuật Quốc tế 2022-23 của Hội đồng Nghệ thuật Úc, và là Học giả Lưu trú tại Queensland Art Gallery/Gallery of Modern Art (QAGOMA). Năm 2020, anh nhận giải Platform Curatorial Award của NTU Centre for Contemporary Art Singapore. Ace Lê tốt nghiệp Thạc sỹ về Nghiên cứu Bảo tàng và Giám tuyển Nghệ thuật, và Thạc sỹ về Báo chí và Truyền thông tại Nanyang Technological University, Singapore; và Cử nhân Quản trị Kinh doanh tại National University of Singapore.

Đơn vị tài trợ địa điểm

Nhà hàng Madame Lân được thành lập vào năm 2012 tại thành phố Đà Nẵng, với tầm nhìn hướng tới một cộng đồng gắn kết và bền vững, thông qua sự đa dạng của văn hoá ẩm thực Việt Nam. Tháng 12 năm 2023, Madame Lân hoàn thiện và đưa vào hoạt động không gian mới, mang tới một không gian sinh hoạt chung cho công chúng, kết hợp ẩm thực và các hình thức nghệ thuật đa dạng, đậm chất Việt. Đây là một bước chuyển mình mới mẻ, tiếp tục khẳng định sứ mệnh lan tỏa giá trị văn hoá cùng các dự án ý nghĩa trong tương lai.

Triển lãm mỹ thuật “Trong Ngọc Trắng Ngà” diễn ra tại địa điểm 04 Bạch Đằng, Thạch Thang, Hải Châu, Đà Nẵng, từ 23/12/2023 đến 07/01/2024, thời gian mở cửa 09:00 – 20:00.