Triển lãm “Đoạn phiến | Thuật”: Suy niệm về thực tại mong manh

Từ ngày 14/5 đến 9/6/2024, Limitless Contemporary trân trọng giới thiệu triển lãm “Đoạn phiến | Thuật”, trưng bày các tác phẩm tranh lụa trong giai đoạn sáng tác thứ hai của hoạ sĩ trẻ Lê Nguyễn Minh Như. Thực hành nghệ thuật của Minh Như có thể ví như một chiếc phễu nhỏ, nơi những suy niệm, hoài nghi về bản sắc và thực tại được giãi bày từ tốn, rỉ rả nhưng gạn lọc và sâu xa.

Lê Nguyễn Minh Như sinh năm 1996, hiện đang theo học Thạc sĩ ngành Mỹ thuật tạo hình tại Đại học Mỹ Thuật TP. HCM. Trên chất liệu lụa truyền thống của Đông Phương, tác phẩm của Minh Như không men theo chủ đề phong cảnh và con người cổ điển mà mang đến lăng kính mới của một thế hệ mới, đậm nét đương đại.

Trở đi trở lại trong những bức hoạ của Minh Như là hình ảnh phóng chiếu tự mình, vừa thấp thoáng đồng hiện với dáng hình tha nhân qua những lọn tóc đan bện nối kết. Minh Như luôn nhìn mình trong sự kết nối với tha nhân, nhìn ký ức cá nhân trong tương quan với ký ức tập thể để tri nhận một sự lệch khớp, bấp bênh, hoang mang hay lạc lõng. Cảm thức hoài nghi ấy cũng từng hiện hữu trong tranh của hoạ sĩ Nhật Bản Tetsuya Ishida, nơi những nhân vật đồng thả trôi cái nhìn lưng chừng giữa không gian và thực tại thì suy tàn đứt gãy. Tất thảy hồi quy về “ký ức của những người buộc phải chịu đựng sức nặng của sự tồn tại hiện sinh” (chữ của Như).

Giã từ lối vẽ phối cảnh tiêu điểm trong hội hoạ phương Tây, Minh Như thực hành thấu thị tán điểm (flat perspectives), nghĩa là mang mỹ học tánh Không của phương Đông để quan sát ứng chiếu toàn phương vị và tinh chọn một điểm nhìn phù hợp, như một cách hồi đáp với căn cốt, danh tính đang lỡ lạc. Hậu cảnh bức tranh phai nhoà chìm vào mảnh lụa thanh khiết và mỏng mảnh trong khi những vật phẩm lung lạc tứ tung, ngẫu nhiên xê dịch, tạo nên sự đứt gãy hai tầng kết nối: một là sự đứt gãy giữa nhân vật và không gian, hai là giữa bản thân các tạo vật trong không gian ấy. Trong một chiều kích khác, hiện thực được trình hiện chính là sự phóng ảnh tâm thức chồng chéo và xáo trộn của Minh Như, bởi nếu nói như triết gia Schopenhauer mà cô cũng khả dĩ đồng tình, hiện thực rốt cuộc là sự tri nhận tưởng tượng chủ quan của mỗi người, và rằng con người “không biết gì về mặt trời, về trái đất, mà chỉ là con mắt nhìn thấy mặt trời, bàn tay cảm nhận được trái đất”.

Điểm xuyết trong tranh của Minh Như là dấu hiệu của đời sống hiện đại thường nhật, chiếc máy tính để mở nhưng nhân vật ơ thờ nằm nhoài bên cạnh hay dây điện không chạm đến nguồn, soi chiếu một sự lạc lõng pha loãng trong khí quyển đương đại. Trong khuôn khổ của buổi triển lãm, việc sắp đặt tranh lụa với gam màu ấm nóng giữa những bức tường xám trung tính tạo nên một tình thế xâm lấn vừa tương phản, vừa đối thoại ngẫu hứng. Những đường nét công nghiệp mà màu tường gợi nhắc càng nhấn mạnh sự mất kết nối giữa không gian triển lãm và chính tác phẩm, bởi thực tại mà Minh Như tái xây dựng cũng chẳng khắng khít hơn.

Gọi tên triển lãm là “Đoạn phiến | Thuật” thực chất chính là gọi tên kỹ thuật truy vết sáng tạo của Minh Như. Từ năm 2021, nữ hoạ sĩ đã thực hành ghi chép lại những mảnh vỡ của giấc mơ để truy xét sự mơ hồ của cuộc sống. Cũng như Carl Jung xem giấc mơ là lăng kính thấu thị vô thức tập thể lẫn phức cảm cá nhân, Minh Như diễn dịch giấc mơ để chạm đến những ẩn ức sâu xa trong lòng, từ đó đến gần hơn với sự thành toàn. Vô thức bật ra trong mộng mị, nay được tư liệu hoá dưới dạng thức chữ và hình đầy đứt gãy, để rồi khi cảm thức tròn đầy, Như tự do liên tưởng, ghép nối các chủ thể với nhau trong một bối cảnh tổng hợp rời xa mặt nghĩa biểu trưng thông thường. Trong thời khắc ấy, cô vẽ như một lẽ phải xảy ra, khó lòng né tránh.

Như một giấc mơ không thể kiểm soát, bức tranh chỉ kết thúc khi tôi choàng tỉnh dậy. Đó không hoàn toàn là hành động “sáng tạo” mà là chuyện phải xảy ra.
– Lê Nguyễn Minh Như –

Dẫu trĩu nặng khủng hoảng hiện sinh, Minh Như cũng thường vận dụng những nét cong trong tác phẩm của mình như một thể thức xoa dịu. Lúc thì là sợi chỉ trắng xâu chuỗi toàn thể bức tranh như khâu lại vết thương và làm rắn rỏi một con người, có lúc là lọn tóc đẫm thiên tính nữ, hay những tà áo êm mỏng và mềm mượt tựa một tia hi vọng trong nỗi bất lực của thâm tâm. Tranh của Minh Như níu giữ nhiều thái cực, có bi luỵ tận diệt và cũng có mềm mỏng, ung dung. Ngay trong chính cách cô dùng màu khoáng – một chất liệu tĩnh, vĩnh hằng trên nền lụa của con tằm nhả tơ – tranh cô đã tự tại cả sinh lẫn diệt, thấm nhuần triết lý vũ trụ đồng nhất và tánh Không tinh tế của Đông Phương.

Một số ảnh chụp không gian triển lãm “Đoạn phiến | Thuật”:

__

Thông tin chi tiết về Triển lãm “Đoạn phiến | Thuật”:
– Miễn phí vé vào cửa.
– Thời gian: 12:00 đến 22:00, Thứ Ba đến Chủ Nhật hàng tuần từ 14/5/2024 đến 9/6/2024.
– Địa điểm: Ô Art Bar – 292/15 Điện Biên Phủ, Phường 17, Quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh.