Tác phẩm “Chân dung mẹ tôi” của danh họa Nam Sơn tái xuất tại Paris

Chân dung mẹ tôi  là bức tranh sơn dầu được ví như tác phẩm kinh điển của nền hội họa Việt Nam. Bức tranh từng đạt Huy chương Bạc triển lãm mỹ thuật quốc tế Paris năm 1932 và được mua lại bởi người Pháp một năm sau đó. Kể từ ấy, chưa ai được tận mắt thấy tác phẩm, nay đã “hiện thân” trở lại trên sàn đấu giá tại Paris.

Tác phẩm “Chân Dung mẹ tôi” được sáng tác năm 1930 – Nguồn ảnh: Ngô Kim Khôi.

Tác phẩm Chân dung mẹ tôi của danh họa Nguyễn Nam Sơn được xem như một kiệt tác của nền mỹ thuật Việt Nam nói chung và thời kỳ Đông Dương nói riêng, chứa đựng giá trị lịch sử của nền mỹ thuật nước nhà thuở bình minh, và có ý nghĩa sâu sắc với văn hóa của người Việt. Bức tranh được thể hiện bằng chất liệu sơn dầu, một kỹ thuật mới mang tính tiên phong đối với Đông Dương lúc bấy giờ.

Cố họa sư Nam Sơn (1890-1973)

Danh họa Nguyễn Nam Sơn là người đầu tiên ở Đông Dương vẽ tranh sơn dầu theo trường phái ấn tượng, ông được xem là “anh cả của nền mỹ thuật Việt”, người thầy giáo của những họa sĩ lớn của nền Mỹ thuật Việt Nam như Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Thư Nghiêm… Nhiều chuyên gia nhận định rằng, tranh của ông mang đường nét nhu hòa giữa sự cổ xưa và đương thời, màu sắc Á Đông xen lẫn với sự phóng khoáng, hiện đại của phương Tây. Chính vì thế, dù vận dụng kỹ thuật sơn dầu xa lạ với người Việt những tranh của ông vẫn luôn lột tả cái “hồn” của người Kinh Bắc. Một trong những tác phẩm để đời ấy là Chân dung mẹ tôi, tác phẩm vẽ người mẹ Việt nay đã trở lại và xuất hiện trên sàn đấu giá tại thủ đô nước Pháp. Nhiều người yêu nghệ thuật Việt Nam từng ví bức họa này như một truyền thuyết, chỉ được ngắm qua sách báo và nghe qua những nhận xét từ đã lâu.

Tên danh họa Nam Sơn, cùng năm và nơi sáng tác. Nguồn ảnh: Ngô Kim Khôi

Bức tranh nổi tiếng bởi sự “đổi mới công thức” của ông Nam Sơn, khi chủ thể vẫn tuân theo khuôn phép của tranh chân dung, tuy nhiên bàn tay của cụ bà đã không cầm nắm tà áo hay để không như những bức họa chân dung đương thời mà đặt để tinh tế, nghiêm trang nhưng vẫn cảm nhận được sự chai sần, khớp ngón tay to gợi nhớ bàn tay người mẹ tần tảo nuôi con.

Bàn tay cụ bà, mẹ của họa sĩ Nam Sơn

Tác phẩm được trưng bày và đấu giá tại nhà đấu giá Art Research Paris vào ngày 30/03/2023. Dự đoán làm nên lịch sử mới cho nền Mỹ thuật Việt sau bức tranh Chân dung cô Phượng của Mai Trung Thứ, với kỷ lục 3.1 triệu USD.

Địa chỉ: 174 rue du Faubourg Saint-Honoré, 75008 Paris, Pháp

 Hà Chu