Copyright © 2023 ArtRepublik Vietnam. All Rights Reserved. Website Developed by Tony Toàn
Cuối năm 2024, Hoài-Phương đã tổ chức thành công phiên đấu giá tranh nghệ thuật “Đấu giá tranh vì Gaza – Nghệ thuật không biên giới”, kết hợp cùng 6 nghệ sĩ người Việt, với mục đích gây quỹ cho 6 gia đình Palestine đang mắc kẹt tại dải Gaza giữa vòng vây chiến sự. Qua năm mới, nỗi đau của những gia đình này lại kéo dài với bao khó khăn ngày càng chồng chất, khi 2025 là năm thứ ba kể từ khi chiến sự nổ ra tại dải Gaza.
Vì điều đó mà vào những ngày cuối cùng của năm cũ, Hoài-Phương tiếp tục hợp tác với nghệ sĩ Kiều-Anh – đồng sáng lập viên của collective ba-bau AIR tại Hà Nội – để khởi động một dự án nghệ thuật gây quỹ mới mang tên “Napkin for Gaza”.
Dự án lần này là lời kêu gọi gây quỹ cộng đồng bằng những tác phẩm nghệ thuật, nối dài tinh thần “nghệ thuật không biên giới”. Đằng sau những tác phẩm ấy là câu chuyện thương đau của những con người ở dải Gaza – nơi mùa đông không phải là dịp lễ hội, mà chính là chuỗi bi kịch kéo dài suốt nhiều thập kỷ.
Khi nhiều nơi trên thế giới đón mùa đông với ánh đèn rực rỡ, pháo hoa, và những bữa tiệc đầm ấm; tại Gaza, mùa đông mang đến những cơn ác mộng như vòng lặp. Sau hơn 455 ngày chịu oanh tạc không ngừng và bị trói chặt giữa vòng vây, hàng triệu gia đình Palestine đã rơi vào cảnh tản cư nhiều lần, phải chen chúc trong những khu trại tị nạn nhỏ hẹp ven biển.
Những túp lều dựng tạm bằng bạt và gỗ không thể xoa dịu cái nóng của mùa hè và càng không thể chống chọi trước cái rét của mùa đông. Mưa giông dội xuống vào những ngày cuối năm đã nhấn chìm các trại tị nạn trong thác lũ. Nước mưa tràn vào lều, thấm vào chăn đệm, rồi tình cảnh ngày một trầm trọng hơn khi thực phẩm trở nên khan hiếm, hàng cứu trợ bị cấm vận hoặc thậm chí là bị đánh cắp.
Bi kịch tương tự từng được nhà văn Palestine Ghassan Kanafani ghi lại trong truyện ngắn nổi tiếng “Chiếc Áo Bị Đánh Cắp” từ năm 1958, có nghĩa là đã từ 66 năm trước. Thật khó tin rằng ngày hôm nay, câu chuyện đó lại đang tái diễn tại Gaza và ta vẫn có thể chứng kiến chúng được phát sóng trực tuyến, hằng ngày. Vùng đất này vẫn giữ nguyên trong mình một nỗi đau qua 5 thập kỷ, như một vết thương chưa được khép miệng.
Cảnh chia nước sạch tại trại tị nạn thông qua quỹ Water for Mawasi và Hoài-Phương vận hành 5 tháng qua cùng gia đình Mohammed
Giữa trời rét cóng, tình trạng hạ thân nhiệt đang trở thành mối đe dọa lớn tới tính mạng trẻ em nơi đây. Theo thống kê, đã có ít nhất 8 trẻ sơ sinh tại Gaza tử vong do hạ thân nhiệt, tính từ cuối tháng 12.2024 đến nay. Cơ thể non nớt của các em không chịu đựng được giá rét khắc nghiệt trong những túp lều tạm bợ. Phần lớn trong những cái chết lặng lẽ ấy xảy ra tại trại tị nạn Mawasi nơi miền nam Gaza – vốn chỉ là một triền cát dài ven biển, thiếu thốn cơ sở vật chất, và thường xuyên hứng chịu những đợt gió mạnh khiến khí lạnh càng thêm rét buốt.
Những em bé hoài thai giữa một cuộc diệt chủng, được sinh ra giữa đạn bom như một phép màu, giờ mới chỉ đôi tuần tuổi, đã phải chìm vào giấc ngủ rét buốt giữa đêm đông rồi không bao giờ tỉnh dậy nữa.
Trước tình cảnh đó, Hoài-Phương quyết định mở chiến dịch gây quỹ đầu năm mua chăn ấm cho Gaza. Mục tiêu của chiến dịch là cung cấp chăn cho 7 gia đình có trẻ sơ sinh và người già – nhóm đối tượng dễ chịu tổn thương nhất giữa mùa đông ở trại tị nạn. Chăn ấm sẽ được phân phát bởi gia đình Mohammed Al-Shaer – một thanh niên Palestine 22 tuổi đến từ Rafah và cũng là người đại diện cho gia đình Hoài-Phương trong quá trình bảo trợ suốt 8 tháng qua. Từ tháng 9.2024, họ đã cùng nhau vận hành quỹ nước sạch Water for Mawasi, nhằm đưa nước sạch đến những trại tị nạn, nơi mà nước sạch trở thành xa xỉ phẩm.
Khi chiến sự lan đến Lebanon, một người bạn của Kiều-Anh đã kịp thời di tản chỉ trong gang tấc trước khi sân bay quốc tế ở Beirut bị dội bom. Sự kiện ấy đã trở thành động lực khiến Kiều-Anh muốn đóng góp nhiều hơn cho các dự án nhân đạo hướng về Palestine và Lebanon. Cũng chính từ dự án Water for Mawasi, Hoài-Phương và Kiều-Anh đã biết nhau, dẫu chỉ qua những dòng chat trên mạng.
Với giá bán 10 euro (khoảng 270.000 VNĐ) mỗi bộ khăn giấy “Recipe for the Unbroken” – tạm dịch là “Công thức cho sự vẹn nguyên” – toàn bộ lợi nhuận từ chiến dịch sẽ được dùng để mua chăn ấm và xe nước sạch cho trại tị nạn Mawasi. Tổng số lượng hơn 300 bịch với 100 tờ/bịch giấy in những tác phẩm vẽ tay của Kiều-Anh đã được Asia Art Archive hỗ trợ sản xuất in ấn tại Hongkong và Đài Loan vào năm 2022. Loạt tác phẩm cũng đã được trưng bày tại Asia Art Archive tại Hongkong và NYC, Viva Excon…
Những chiếc khăn giấy nghệ thuật này hiện có sẵn tại không gian ba-bau AIR ở Hà Nội. Bạn có thể đến mua trực tiếp, và bên cạnh đó, các bà bầu của ba-bau AIR luôn sẵn sàng giao nội địa. Ngoài ra, Kiều-Anh cũng sẽ mang theo bộ tác phẩm này đến châu lục khác trong những chuyến đi lưu trú nghệ thuật sắp tới.
Vào những thời khắc khủng hoảng nhất trong lịch sử, nghệ thuật luôn cất tiếng nói – đôi khi là tiếng gào thét phẫn nộ, đôi khi là lời thì thầm phẫn uất. Nghệ thuật là một bàn tay ươm mầm cho hy vọng khi tiếng nói bị đè nén, nhưng nó chưa bao giờ chịu nín lặng. Khi nhân loại đối mặt với những bi kịch như chiến tranh, đói nghèo, hay cuộc diệt chủng, nghệ thuật không thể đứng ngoài cuộc. Bởi nghệ thuật không chỉ phản chiếu cuộc sống, mà nó còn là kết tinh của xúc cảm, là cách con người đấu tranh chống lại sự lãng quên và thói vô cảm.
Hôm nay, trước mắt chúng ta là một thảm cảnh đang diễn ra tại Gaza – nơi hàng triệu người đã mất nhà cửa, hàng triệu gia đình tan vỡ không còn gì trong tay, và cả những em bé vô tội qua đời trong lặng lẽ, do cái lạnh hoặc bom đạn. Đó không phải là câu chuyện của một vùng đất xa xôi, mà chính là nỗi đau chung của toàn nhân loại.
Những gì đang xảy ra ở Gaza không đơn thuần là một cuộc xung đột. Nó là một cuộc diệt chủng chậm rãi, kéo dài qua nhiều thế hệ, và nếu thế giới còn ngoảnh mặt làm ngơ, nghĩa là nhân loại đang lựa chọn đồng lõa với sự tàn nhẫn và bất công. Nghệ thuật không thể thờ ơ trước điều đó.
Hoài-Phương và Kiều-Anh đều tin rằng nghệ thuật không chỉ để ta thưởng lãm, mà còn có thể trở thành công cụ để xoa dịu nỗi đau, gọi tên những bất công, và thắp lên hy vọng cho những người đang sống trong bóng tối.
Từ khi khởi xướng quỹ “Napkin for Gaza” vào cuối tháng 12.2024, Kiều-Anh đã thành công gây quỹ cho một xe nước sạch vào tháng 1.2025, và sắp tới đây, cô sẽ tiếp tục hỗ trợ một số chương trình từ thiện đầu năm để mua chăn mền cho các gia đình tại trại tị nạn Mawasi.
Mỗi chiếc khăn giấy được bán ra sẽ góp phần mang một tấm chăn sẽ đến tay những gia đình cần hơi ấm. Mỗi hành động nhỏ của chúng ta đều góp phần làm nên sự thay đổi lớn.
Đó là cách mà nghệ thuật trở thành hành động.
Đó là cách chúng ta cùng nhau thắp lên hy vọng.
Hãy cùng nhau gửi một thông điệp đơn giản nhưng mạnh mẽ đến Gaza:
“Bạn không đơn độc. Chúng tôi nhìn thấy bạn. Chúng tôi hành động vì bạn.”
Nghệ thuật mang trong mình sự cứu rỗi, trước nhất là cho bản thân chúng ta, và nếu nó có sức mạnh để lan tỏa và nhân lên gấp bội để mang đến chút an ủi cho tha nhân, thì tại sao không?
Trong mỗi nét cọ, là một ánh lửa.
Một ánh lửa soi sáng đêm thâu.
