Copyright © 2025 ArtRepublik Vietnam. All Rights Reserved. Website Developed by Tony Toàn
Chân dung Hoạ sỹ Hoàng Nam Việt (2023). Ảnh: tư liệu nghệ sỹ.
Tôi yêu thích vẽ từ thuở nhỏ, tuổi thơ của tôi là những lần được mẹ mua giấy và màu vẽ. Những bức tranh đề tài Phục Hưng mà tôi có cơ hội tiếp xúc vào những năm cấp 2 vô tình trở thành nguồn cảm hứng khiến tôi say mê khám phá các chi tiết giải phẫu và phối cảnh tuyến tính sau này. Đến năm cấp 3, niềm đam mê này chuyển hướng sang truyện tranh bởi những câu chuyện được xây dựng chặt chẽ qua các khung hình, từ đó tôi bắt đầu tự xây dựng thế giới nhân vật của riêng mình để thỏa mãn trí tưởng tượng. Trải qua nhiều ngã rẽ và biến chuyển khác nhau, tôi quyết định theo đuổi sơn dầu ở tuổi 28 sau khi tiếp xúc nhiều với những người bạn họa sỹ. Tại thời điểm bắt đầu, tôi cũng chẳng toan tính hay suy nghĩ nhiều, chỉ đơn thuần là cùng mở xưởng và dần dà mới nhận ra mình thực sự phù hợp với lựa chọn này.
Hoàng Nam Việt bên giá vẽ (2025). Ảnh: Trần Anh Dũng.
Có kha khá những hoạ sỹ mà tôi yêu thích đến tận bây giờ như Lucian Freud, Marlene Dumas, hay Egon Schiele, v.v. và đôi lúc tôi cũng từng ước rằng mình có thể vẽ như họ. Nhưng khi cầm cọ lên và đối diện với mặt toan, tôi không còn nghĩ ngợi gì được nữa, chỉ thấy bản thân mình, những suy nghĩ của chính mình, không thể là ai khác. Điều này không có nghĩa là ảnh hưởng không tồn tại. Ngược lại, đó là một sự ảnh hưởng gián tiếp, đâu đó len lỏi vào cách tôi cảm nhận và sáng tạo.
Tôi nghĩ điểm khác biệt trong cách làm việc của tôi xuất phát từ sở thích khám phá về các hình khối, điểm tụ, hay những quy chuẩn về tỷ lệ trong vẽ giải phẫu và phong cảnh. Là nền tảng để tôi bỏ qua bước phác thảo để vẽ trực tiếp lên toan, với những hình dung về khối sáng tối trong đầu để định hình nét vẽ. Trong khoảng thời gian đầu, tôi rất thích bám sát vào thực tế, nhưng dần về sau tôi nhận ra mình vẫn có thể phá đi những chuẩn mực rõ ràng về hình thể. Nét cọ của tôi cũng vì thế mà pha lẫn trừu tượng để biểu đạt những phần không thể lý giải của mình. Tuy nhiên, việc vẽ trực họa vẫn được duy trì song song như một cách để rèn luyện và cân bằng giữa am hiểu thực tế với tự do trong sáng tạo.
Hoàng Nam Việt, “T.A” (2022), sơn dầu trên toan, 120 x 160 cm. Ảnh: Trần Anh Dũng.
Một trong những công việc đầu tiên của tôi là vẽ story board (kịch bản phân cảnh) cho một công ty quảng cáo, đây là nền tảng khiến tôi phải luyện tập nhiều với trí tưởng tượng, cách sắp đặt bố cục, cũng như nghiên cứu về cảm xúc của nhân vật. Tôi cũng đã từng thử nghiệm với truyện tranh, vẽ digital, gốm, hay acrylic. Nhưng tôi nhận ra mình không thích bám sát nội dung cụ thể để cung cấp cho độc giả, hay vì những giới hạn về mặt xuất bản. Sự bế tắc ấy đã dẫn tôi đến một khám phá mới: tập trung vào phần hình ảnh, hay đúng hơn là vẽ. Khi không còn bị ràng buộc bởi những giới hạn về kiểm duyệt, tôi có thể bộc lộ bản thân một cách trọn vẹn hơn. Và dần dần, tôi thấy chính mình được thể hiện rõ nét hơn trong hội họa. Tôi là người thích vẽ nhanh và thích chuyển hoá những gì bên trong mình một cách trực tiếp, nên tôi thích vẽ chì, than, hoặc sơn dầu. Với sơn dầu, tôi tìm thấy sự tự do để kể những câu chuyện của riêng mình, và đôi khi cũng không cần bất kỳ câu chuyện nào cả. Tôi muốn người xem tự diễn giải với những suy nghĩ của họ, để có thể định đoạt ý nghĩa của tác phẩm theo cách riêng tư nhất. Bởi lẽ, khi người nghệ sỹ phải dằn vặt với việc truyền tải một thông điệp cụ thể thì sự sáng tạo sẽ không còn trọn vẹn.
Hoàng Nam Việt, “Đời nhẹ khôn kham” (2025), sơn dầu trên toan, 250 x 300 cm. Ảnh: Trần Anh Dũng.
Trong quá trình thực hành, tôi nhận ra lắng nghe bản thân khi vẽ không chỉ là việc dừng lại đúng lúc. Mà là khoảng lặng cần thiết để sáng tạo được thăng hoa từ cảm xúc thật, thay vì bị áp lực phải hoàn hảo. Ví dụ, đôi khi tôi cảm nhận một bức tranh nên dừng lại ở vài phút trước, hoặc trước đó vài nét cọ…, chỉ cần cố thêm thắt lại vô tình làm mất đi cái hồn vốn có. Dù đôi lúc sự “cố gắng” ấy khiến một tác phẩm trông chỉn chu hơn, nhưng lại khiến tôi đánh mất cảm xúc với tác phẩm của chính mình. Kết quả của sự phớt lờ luôn không mấy tốt đẹp, dẫn đến việc bức tranh ấy sẽ được cất vào một góc rồi vài năm sau mới được lấy ra, để che lấp, và vẽ mới. Có lẽ vì vậy mà sau này, tôi dành nhiều thời gian hơn để ngắm nhìn, làm việc với trí tưởng tượng, thay vì chỉ chăm chú đặt cọ trên toan.
Hoàng Nam Việt tại xưởng vẽ (2025). Ảnh: Trần Anh Dũng.
Hành trình nghệ thuật của tôi cũng có những lúc lung lay trước các nhận xét từ bên ngoài. Có lần một hoạ sỹ người Ba Lan tới thăm xưởng, anh ấy khuyên tôi nên giữ vững những gì mình đang có, và đó là thời điểm tôi lung lay nhiều nhất. Một người bạn – một người thầy khác mà tôi có cơ duyên làm việc cùng trong triển lãm “Song trùng và Bản ngã” gần đây nhất – anh Brian Doan, luôn nhắc nhở tôi đừng quá bận tâm đến những phù phiếm bên ngoài, hãy cứ tập trung làm việc của mình. Vì thế tôi tin rằng mọi hành trình đều có nhiều giai đoạn, nhưng thường bắt nguồn từ tình yêu. Khi đã biết mình yêu thích điều gì, mình đang ở đâu và có những gì, thì không cần phải so sánh với bất kỳ ai khác. Điều quan trọng nhất hãy cứ là chính mình. Đó là kim chỉ nam định hình con đường nghệ thuật mà tôi đang theo đuổi.
Thực hiện: Hồng Ánh
