Xã hội biến dạng trong series “Dịch chuyển” của Mzung

Nhắc đến Mzung, ta liên tưởng đến nghệ sĩ “đa nhân cách” trong sáng tạo khi cô liên tục trình làng những sản phẩm đa thể loại từ phim truyện ngắn, phim tài liệu, phim thể nghiệm đến video-art. Kể từ năm 2017, Mzung bắt đầu sáng tác bằng tranh sơn dầu và chất liệu hỗn hợp. Từ ngày 21/10 đến 29/10/2022 này, Mzung sẽ giới thiệu triển lãm “Dịch chuyển” tại Bảo tàng Mỹ thuật Tp.HCM.

Dịch chuyển luôn là bản chất của cuộc sống, khi mà ta thấy mọi thứ đến rồi đi, sinh ra và chết, tươi xanh rồi tàn lụi. Từ quy mô lớn là xã hội đến quy mô nhỏ như mỗi con người, ta luôn thấy tính dịch chuyển về mặt hình tướng lẫn tinh thần của cộng đồng lẫn cá nhân đó. Với “Dịch chuyển” của Mzung, cô cũng đào sâu về tính đổi thay và đa cực này của xã hội đương đại bằng cách thu thập và tái sử dụng nguyên vật liệu giấy từ báo và tạp chí cũ, đã từng được xuất bản trong suốt một thập kỷ qua, đồng thời kết hợp với nhiều chất liệu mỹ thuật khác. 

Mzung dường như muốn lột tả những ngổn ngang và đổi thay chóng mặt của xã hội Việt Nam suốt một vài thập kỷ gần đây. Hệ sinh thái biến dạng, đô thị mọc lên như nấm, con người – một là buông xuôi theo hoàn cảnh, thích nghi với hoàn cảnh, hoặc như muốn thoát vượt khỏi hoàn cảnh ấy.

Khi đô thị hóa – công nghiệp hóa ngày càng leo thang, tâm trí con người bị ám ảnh nặng nề bởi khái niệm thời gian. Ai ai cũng như đang “thai nghén” thời gian trong đầu khiến họ chạy đuổi mải miệt và trở nên phiền não với guồng quay cuộc sống. Tính robot nơi mỗi cá nhân và tập thể được Mzung phô diễn vừa ẩn vừa hiện, vừa châm biếm vừa thẳng thắn, thông qua hình ảnh những đôi mắt và cánh tay. Trong đó, hình ảnh những cánh tay đang xâu xé một vùng đất xanh còn sót lại giữa đô thị chật chội cũng phần nào đó nói lên lòng tham vô đáy và hành động một cách robot-vô thức của con người.

Tính sinh thái là chủ đề xuyên suốt của dự án “Dịch chuyển” mà trong đó Mzung muốn nhấn mạnh về sự hỗn mang và biến chất của nó, mà lý do chính yếu là vì con người đã và đang không ngừng đối xử một cách tàn bạo với thiên nhiên. Chúng ta thừa mứa về mọi thứ nhưng lại đang thiếu thốn thiên nhiên – thứ mang đến cho chúng ta sự sống bền vững và trong lành.

“Dịch chuyển” là sự cân bằng và hài hòa giữa tính kỹ thuật và mỹ thuật, tính thời đại và tính lịch sử, tính giáo dục và tính thẩm mỹ, tính lan tỏa và tính chiêm nghiệm… Thông qua những hình ảnh cắt gián hết sức chọn lọc cùng màu sắc hội họa bắt mắt để tăng tính uyển chuyển và thuyết phục, dự án nghệ thuật này kích hoạt ý thức sinh tồn bên trong chúng ta đồng thời khiến mỗi người suy ngẫm đạo đức về cách họ tiêu dùng, khai thác… từ thiên nhiên. Đặc biệt khi mà không ít người đang ra sức làm đẹp cho chính mình nhưng lại vô tình chà đạp lên sự sống của các loài khác.